In de Franse film L’aile ou la cuisse uit 1976 speelt Louis de Funès de gastronomie criticus Charles Duchemin. Hij werkt voor een gids die restaurants beoordeelt op kwaliteit en hen sterren toekent.
In deze film beoordeelt hij ook een wijn en hij doet dat op een geweldige maar ook instructieve manier. Toen ik de film voor het eerst zag in het begin van de jaren tachtig wist ik eigenlijk nog heel weinig van wijn en zeker niets van het begrip terroir.
Bij het eten krijgt monsieur Duchemin een wijn ingeschonken en gaat raden wat het is. Terwijl hij proeft spreekt hij de magische woorden:
Le vin c’est la terre… celle-ci est légèrement graveleuse, c’est un Médoc… le vin c’est aussi le soleil… ce vin a profité d’une belle exposition sud-ouest sur un coteau de bonne pente… c’est un…
Of wel ‘Wijn is bodem … in dit geval een licht grindhoudende bodem, het is een … Médoc. Wijn is ook zon … deze wijn heeft genoten van een prachtige ligging op het Zuidwesten op een heuvel met de juiste helling. Het is een ……’
Vervolgens raadt hij goed dat dit een Château Léoville Las Cases uit 1953 is.
In een paar woorden legt de acteur hier uit wat terroir nu eigenlijk is: een combinatie van factoren die de leefomstandigheden van de druif bepalen. Met andere woorden bodem en klimaat. Maar hij heeft het niet over de invloed van de mens. Dat aspect wordt nogal eens vergeten, maar is toch heel belangrijk. De wijnboer bewerkt immers de bodem (ploegen bemesten e.d.) en de wijnstok (snoeien, opbinden e.d.). Vervolgens stuurt en reguleert de wijnmaker het wijnmaakproces. Door allerlei technische vorderingen kan de mens er ook steeds meer controle op uitoefenen. Zo worden bijvoorbeeld tegenwoordig drones ingezet om in de gaten te houden waar en wanneer de druiven precies rijp zijn. Tijdens het wijnmaakproces zijn er ook tal van mogelijkheden om het karakter en de smaak van de wijn aan te passen.
Terug naar de film, een hele leuke en grappige film, vooral als je van wijn houdt. Naast de sterreneetcultuur wordt ook de kant en klaar maaltijdindustrie even flink op de hak genomen. De Nederlandse titel van de film ‘Wie dan leeft, wie dan zorgt’, is overigens niet zo’n goede vertaling. De film gaat tenslotte over eten. De letterlijke vertaling ‘de vleugel of de poot’, zou wellicht een betere titel zijn geweest.